Produkty wykonane z tworzyw sztucznych zrewolucjonizowały wiele obszarów naszego codziennego życia. Niestety, ich masowa produkcja sprawiła, że stanowią poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Żeby ograniczyć ich szkodliwy wpływ na przyrodę, Unia Europejska stworzyła system kaucyjny. Co to takiego? Kiedy zacznie obowiązywać w Polsce?
System kaucyjny – co to? Jakich opakowań dotyczy?
Opracowany przez Unię Europejską system kaucyjny ma zwiększyć poziom selektywnej zbiórki i recyklingu m.in. niektórych produktów z tworzyw sztucznych. Mowa tutaj o odpadach opakowaniowych, takich jak butelki na wodę, mleko czy sok. Obecnie znaczna ich część jest objęta gminnymi systemami gospodarowania odpadami, w ramach których zbiera się je wraz z innymi odpadami komunalnymi.
Zgodnie z założeniami projektu, do zakupu produktów objętych systemem kaucyjnym zostanie doliczona kaucja. Jej wysokość wyniesie najprawdopodobniej 50 gr. Żeby otrzymać zwrot pieniędzy, konsument będzie musiał oddać puste opakowanie do sklepu. Zrobi to bez konieczności pokazywania paragonu.
Systemem kaucyjnym zostaną objęte:
- butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów,
- szklane opakowania wielokrotnego użytku na napoje o pojemności do 1,5 litra,
- puszki metalowe o pojemności do 1 litra (nie tylko na napoje, ale i przetwory oraz zakonserwowane warzywa i rośliny strączkowe).
Sklepy o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych zostały pozbawione wyboru – będą musiały odbierać zwracane przez klientów opakowania. Natomiast mniejsze placówki mogą przystąpić do systemu kaucyjnego dobrowolnie, co argumentowane jest tym, że takie podmioty nie zawsze mają miejsce, by składować butelki.
A co się stanie z nieodebraną kaucją? Sfinansuje ona utrzymanie systemu kaucyjnego.
Od kiedy system kaucyjny będzie obowiązywał?
System kaucyjny zacznie obowiązywać w Polsce 1 stycznia 2025 r., a będą go tworzyć sami przedsiębiorcy, którzy wprowadzają do obrotu napoje w opakowaniach. Zgodnie z założeniami projektu, muszą oni powołać operatora (bądź operatorów), który będzie odpowiedzialny za wdrożenie systemu kaucyjnego i jego prowadzenie (w tym m.in. ustawienie automatów na puste opakowania przy sklepach).
Jeśli przedsiębiorcy, którzy wprowadzają do obrotu napoje w opakowaniach, nie utworzą systemu, będą musieli zapłacić opłatę produktową. Uiszczą ją także wtedy, gdy nie osiągną wymaganych poziomów selektywnego zbierania produktów opakowaniowych.
Jak przekonują specjaliści, przyjęty w Polsce system kaucyjny nie jest idealny. Nie uwzględnia np. tzw. małpek, czyli niewielkich butelek po alkoholu wysokoprocentowym, które zaśmiecają naszą przestrzeń. Niemniej to wyczekiwany krok naprzód, który ma sprzyjać zmianie nawyków konsumenckich. Być może kaucja doliczona do opakowania zachęci nas do wyboru kranówki zamiast wody butelkowanej czy też słodkich napojów.
Nie tylko Polska – system kaucyjny w innych krajach Europy
System kaucyjny obowiązuje w wielu krajach Europy. Jako pierwsza wprowadziła go Szwecja, gdzie ruszył już w 1984 roku. Obecnie korzysta z niego prawie 140 mln ludzi zamieszkujących kraje takie jak:
- Chorwacja,
- Dania,
- Estonia,
- Finlandia,
- Holandia,
- Islandia,
- Litwa,
- Łotwa,
- Malta,
- Niemcy,
- Norwegia,
- Słowacja,
- Szwecja.
Oprócz Polski system kaucyjny zamierza wprowadzić pięć państw – Wielka Brytania, Portugalia, Hiszpania, Belgia i Austria. Za wyjątkiem niemieckiego, obowiązujące w Europie systemy kaucyjne są scentralizowane i zarządzane albo przez państwo, albo przez przemysł.
Nowe przepisy wprowadzające w Polsce system kaucyjny nie tylko dostosowują nasz kraj do rozwiązań, które obowiązują w Unii Europejskiej, ale również sprzyjają ochronie środowiska. Czy jednak puste butelki i puszki będą trafiać z powrotem do sklepów, zamiast zaśmiecać naszą przestrzeń? Wiele zależy od postawy zarówno przedsiębiorców tworzących system kaucyjny w Polsce, jak i samych konsumentów.
źródło: EkoMeritum ochrona środowiska