Koszmary senne i zaburzenia snu u dzieci i nastolatków są powszechne, jednak nadal często nie są właściwie diagnozowane i leczone. Jakie są najczęstsze zaburzenia snu u dzieci i kiedy należy szukać pomocy w gabinecie psychologicznym?
Rodzaje zaburzeń snu u dzieci
Znaczenie snu jest nieocenione w prawidłowym wzroście i rozwoju dzieci. Potrzebują go zwłaszcza małe dzieci, jednak ostatnie badania prowadzone w ciągu minionych 25 lat wskazują, że zapotrzebowanie na sen nie zmniejsza się wraz z dorastaniem i utrzymuje się na poziomie 9-10 godzin na dobę. Zaburzenia snu dotyczą ok. 20-40% populacji dzieci, które najczęściej uskarżają się na trudności w zasypianiu, częste przebudzenia, lęk przed ciemnością lub w ogóle wykazują opór przed pójściem do łóżka. Problem jest istotny. Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu wyróżnia pojęcie bezsenności behawioralnej u dzieci. Jest ona definiowana jako powtarzające się trudności z zasypianiem, czasem trwania snu, jakością snu, skutkujące upośledzeniem funkcjonowania dziecka w trakcie dnia. Bezsenność behawioralna przyjmuje dwie postaci. Pierwsza to bezsenność behawioralna z braku dyscypliny – odnosi się do sytuacji, w której dziecko opóźnia bądź stawia wyraźny opór przed pójściem do łóżka w odpowiednim czasie. Druga z kolei to bezsenność behawioralna warunkowa, w której dochodzi do powstawania niewłaściwych uwarunkowań, od których uzależnione jest zasypianie dziecka, takich jak kołysanie, karmienie, oglądanie telewizji oraz obecność rodzica w łóżku.
Innym zaburzeniem jest grupa zaburzeń skupiająca zachowania związane z niezupełnymi częściowymi wybudzeniami podczas snu lub zasypiania. Parasomnie, bo o nich mowa, pojawiają się zarówno w czasie fazy snu non-REM, jak i REM. Wśród nich pojawiają się koszmary senne. Koszmary senne u dzieci często wiążą się tematycznie z traumatycznym przeżyciem, a ponadto mogą mieć charakter lękowych snów. Zaburzenia snu w postaci koszmarów sennych są objawem typowym dla zaburzenia stresowego pourazowego. Czynnikami zwiększającymi częstotliwość koszmarów sennych są:
- zwiększony poziom stresu,
- pobudzenie emocjonalne,
- nieregularne chodzenie spać.
Koszmary senne o częstym, regularnym występowaniu, zwłaszcza sny o przerażającej treści występują najczęściej u dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. Zaburzenia snu są jednym z podstawowych objawów chorób afektywnych. W typowej depresji pojawiają się pod postacią bezsenności, trudności w zasypianiu, utrzymywaniu ciągłości snu. W badaniach obejmujących populację dzieci w wieku 13-16 lat wykazano, że bezsenność i koszmary senne częściej występowały u dzieci, które zgłaszały myśli samobójcze, niż u tych, które im zaprzeczały. Zaburzenia snu są szeroko rozpowszechnione u dzieci z zaburzeniami lękowymi, fobią społeczną, lękiem separacyjnym.
Terapia dzieci z zaburzeniami snu
Regularność, która pojawia się przy wszelkich zaburzeniach snu dzieci, powinna skłonić rodziców do wizyty u psychologa. Farmakologiczna terapia jest ostatecznością. Przed jej wprowadzeniem każdorazowo należy wprowadzić leczenie niefarmakologiczne, najczęściej w postaci terapii behawioralnej.
Zaburzenia zachowania u dzieci wpływają na funkcjonowanie rodziny, dezorganizując jej normalne życie. Mogą być pierwszym sygnałem, który informuje o poważniejszym problemie. Dlatego nie należy lekceważyć problemów ze snem u dzieci. Czynnik rodzicielski jest bardzo istotny w zaburzeniach snu, dlatego często konieczna jest terapia rodzinna u psychologa, która kompleksowo podchodzi do problemu.
Inspirowane: Rodziceidzieci.com – problemy wychowawcze